Bilindiği gibi Araştırma Görevlilerine ait kadrolar mülga 78 sayılı Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye göre ihdas edilmiş olup, bu kararnamede araştırma görevlisi kadrosu 4-7 dereceler arasında düzenlenmiş idi.
Ancak,
7100 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile yapılan düzenlemeler çerçevesinde Yardımcı Doçent kadroları kaldırılarak, Doktor Öğretim Üyesi; Uzman, Çevirici ve Eğitim Öğretim Planlamacısı kadroları da iptal edilerek, Öğretim Görevlisi olarak değiştirilmişti.
Yapılan bu düzenlemeler sonucunda, 2914 sayılı Kanuna ekli ek gösterge cetvelinde sadece kadro unvanlarının isimleri değiştirilmiş, kadro derece aralıkları ve ek göstergeler ile ilgili herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Bu cetvel incelendiğinde öğretim görevlisi ve araştırma görevlilerinin kadro derecelerinin 1-7 aralığında olduğu, görülmektedir. Bu durumda, araştırma görevlilerinin kadro derecelerinin 1. dereceye kadar yükselebileceği açık olup araştırma görevlilerinin 1. dereceye yükselmesinin önünde yasal bir engel bulunmamaktadır.
Diğer taraftan, 7100 Sayılı Yükseköğretim Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile 2547 sayılı Yükseköğretim Kanunu’nun 36. maddesinde yapılan düzenleme ile birlikte doktorasını tamamlayan araştırma görevlilerine derse girme hakkı verilmiş olup haftada on iki saati aşan ders görevleri için haftada on saate kadar 2914 sayılı Kanunun 11. maddesinde yer alan esaslar çerçevesinde öğretim görevlileri için belirlenmiş olan ek ders ücreti gösterge rakamı üzerinden ek ders ücreti ile sınav ücreti ödenebilmektedir.
Bu açıdan değerlendirildiğinde, doktorasını tamamlamış araştırma görevlileri derse girerek ders ücreti ve sınav ücreti alabildikleri için öğretim görevlileri ile eşdeğer sayılmıştır.
Fakat, kadro derecesi açısından bakıldığında ise adaletsiz bir değerlendirme yapılmaktadır. Öğretim görevlileri 1. dereceye kadar inebilirken, araştırma görevlileri 4 üncü derecede bekletilmektedir. Yasal mevzuat açısından araştırma görevlilerinin derece yükselmesinin önünde bir engel olmadığından araştırma görevlilerinin de 1-3. derecelere kadar yükselmeleri için gerekli çalışmaların yapılması ve bu durumdan kaynaklanan mağduriyetlerin önüne geçilmesi gerekmektedir.
Uygulamaya bakıldığında, üniversitelerde uzun süredir görev yapmakta olan araştırma görevlilerine 4. derecenin altında kadro tahsisi yapılmamakta olup, bu sebeple bir üst dereceye yükselme hakkına sahip olmalarına rağmen üniversitelerin 4. derecenin altında araştırma görevlisi kadrosu bulunmamasından ötürü çok uzun süre 4. derecede görevlerine devam etmektedirler. Bu durum, uzun süre hizmetleri bulunmasına karşılık yeşil (hususi) pasaport alamamalarına da sebebiyet vermektedir.
Konuya ilişkin emsal teşkil eden Bursa Bölge İdare Mahkemesi 3. İdari Dava Dairesinin 2023/1401 E., 2025/203 K. Sayılı kararında; davacının yeşil pasaport almasına yönelik talebin reddine dair işlemin iptaline karar verilmiştir. Kararın gerekçesinde ise, davacının hizmet süresi ve görev unvanı sebebiyle emsalinin üniversitede bulunan kadro durumuna göre değil, ülke genelindeki emsaline göre bir değerlendirme yapılması gerektiği sonucuna varılarak, 2914 sayılı Yükseköğretim Personel Kanununa göre, araştırma görevlilerinin 4. Derecenin altında 1. Dereceye kadar ilerleme imkanının bulunması karşısında, 4. Derecenin altına ilerleme imkanı bulunan davacıya buna göre hususi pasaport alması için gerekli işlemlerin yapılması gerekirken, aksi yönde tesis edilen dava konusu işlemde hukuka uyarlık bulunmadığı ifade edilmiştir.
Bu bağlamda, Türk Eğitim Sen olarak araştırma görevlilerinin 2914 sayılı Kanun hükümlerine göre 1-3. derecelere yükselmelerinde herhangi sorun bulunmadığından, araştırma görevlilerinin kadrolarının 1-3. derecelere yükseltilmesi için yükseköğretim kurumlarına gerekli talimatın verilmesi ve ayrıca hizmet süresiyle yeşil pasaport almayı hak eden araştırma görevlilerine kadro derecesine bakılmaksızın bu hakkın verilmesi yönünde çalışma başlatılması hususunda YÖK’e yazılı talepte bulunduk.
